Motosiklet Lastikleri Hakkında Herşey

Motosiklet kullanıcılarının en çok dikkat etmesi, ve para harcamaktan korkmaması gereken iki malzemeden bir tanesi kask, diǧeri de lastiklerdir.

Bu yazıda motosikletimiz için lastik seçerken dikkat etmemiz gereken hususları, lastiǧin yapısını,üzerindeki yazı ve işaretlerin anlamlarını, anlatacaǧım.

Amacım lastik konusunda derli toplu bir bilgi kaynaǧı oluşturmak ve motosiklet kullanıcılarının merak ettiǧi detaylar konusunda bilgi vermektir.

Lastiklerin Görevi :

Can güvenliğiniz açısından taşıtınızın en önemli parçası durumundaki lastiğinizin beş temel görevi vardır. Bunlar; taşıt yükünü taşımak, yolla taşıt arasındaki bağlantıyı sağlamak, motor ve fren gibi hareket kuvvetlerini yola aktarmak, taşıta yön vermek ve konfor sağlamaktır.(continental açıklaması)

Lastiǧin Yapısı :

Lastikler belirli katmanlardan oluşur.

Bu katmanların genel yapısı şöyledir.

Motosiklet lastiǧi üreticileri lastiklerin kullanım amacina göre taban ve kenar yapılarını farkli şekillendirebilirler.

Aşaǧidaki resimde Michelin firmasının farklı model yapılarını görüyorsunuz.

 Lastiklerin Üzerindeki Harf ve Rakamların Anlamları :

Motosiklet lastikleri üzerinde maalesef istediǧim detaylari bulamadım. Üreticiler lastik üzerine çok fazla detay belirtmiyorlar.

Aramalarım sonucunda yan profilden çekilmiş iki lastik resmi bulabildim.

Görüldüǧü gibi michelin fazla detay kullanmamış, pirelli fena deǧil ama yazılar belirsiz, ayine de işimize yarayacak bilgiler var.

Harfler ve Semboller:

Resimde 1 numara ile işaretlediǧim DOT yazısı amerikan standartlarını karşiladıǧinı belirten bir semboldür. Amerika motosiklet kaskında da bildiǧiniz gibi farklı standartlar uyguluyor.

2 numaralı bölüm bizim için önemli olan bölüm çünkü o rakamlar lastiǧin üretim tarihini gösteriyor.

Bu 3711 ne anlama geliyor açalım.

Resimde  gördüǧünüz 37 rakamı lastiǧin üretim haftası, saǧ taraftaki 11 rakamı ise üretim yılını gösteriyor.

Yani örnek olarak kullandıǧımız lastiǧimiz 2011 yılının 37. Haftasında üretilmiş.

Mesela o rakam 4114 olsaydı, lastiǧimizin 2014 yılının 41. Haftasında üretildiǧini anlamış olacaktık.

Dikkatinizi çekmiştir, DOT yazısı ile üretim tarihi arasinda bazı harf ve rakamlar var. Bunlar üretici firmaya göre deǧişen sembol gruplari yani bize çok da gerekli olan bir şey deǧil.

Lastik üreticileri uygun koşullarda saklanmış olması koşuluyla, lastik raf ömrünü 10 yıl olarak açıklıyorlar. Ben yine de 3 yıldan fazla rafta beklemiş bir lastiǧe şüphe ile bakarım.

Ayrıca lastiklerimizi kullanmaya başladıktan en fazla üç yıl sonra deǧiştirmemiz tavsiye ediliyor. Fazla aşinma olmasa bile !

Neyse devam edelim.

 1. Lastigin taban genişliǧi. Bu ölçü milimetre cinsindendir. Yani 200 rakamı taban genişliǧi 20cm anlamına geliyor. Sizin motosikletinizde bu rakam 140-170 gibi farklı rakamlar olabilir. 170 olan rakam lastik taban genişliǧinizin 17cm olduǧu anlamına gelir.
 2. Burası biraz karışık. 2 numarada gördüǧünüz rakam yanak yüksekliǧini gösteriyor ama taban rakamı gibi milimetre cinsinden deǧil oran olarak.
Biraz kafa karıştırıcı gibi görünüyor ama deǧil. 55 rakamı %55 demek.
Yani yanak yüksekliǧi taban genişliǧinin %55 i    anlamına geliyor. Örneǧimizi hesaplarsak 200mm taban genişliǧinin %55 i 110mm yani 11cm yapıyor.
 3.Lastiǧin yapısını simgeleyen harflerdir. Örneǧin R radyal anlamına gelir.
 4.Buradaki rakam, lastiǧimizin inç cinsinden jant boyutudur. Aşaǧıdaki resimde gösterdim.
Asagidaki resim.
 5.Burada ki M/C harfi lastiǧin sadece bir motodiklet jantına takılabileceǧi            anlamına geliyor. Deǧişik araçlar için farkli harf grupları kullanılir.

Örnek olarak ;

TL Tubless:iç lastiksiz,

TT Tubetype:iç lastikli.

Reinf Reinforced:yük taşıma kapasitesi arttırılmış.

NHS:Not for highway service,yolda kullanılmaz.

PR Ply rating:Kat eşleniği taşıma kapasitesini gösterir.

M+S Mud and Snow:Çamur ve kar kullanıma uygun lastik.

M/C Motorcycle:Motorsiklet için üretilmiş lastik.

6. Buradaki 78 rakamı lastiǧimizin yük taşıma endeksini gösteriyor.

Aşaǧıdaki tabloda bu rakamların kilo olarak karşılıklarını bulabilirsiniz.

Tabloda gördüǧünüz gibi 78 rakamının karşılıǧında 425 kg yazılı. Yani örnek lastiǧimize an fazla 425 kg yük bindirebiliriz.

7. Resimde W harfini görüyoruz. Bu harf de bize lastiǧimızle çıkabileceǧimiz son hız deǧerini veriyor. Lastiklerin yapısına göre bu harfler deǧişir. Aşaǧıda hangi harfin hangi hıza karşılık geldiǧini görüyorsunuz.

Yön Oku:

Yanda ki resimde gördüǧünüz ok lastiǧinizin takılış yönünü gösteren oktur. Önemlidir dikkat ediniz.

Lastik Bakımı :

Lastik bakımından kastım kontrol. Daha sonraki yazılarda motosiklete binmeden önce yapmamız gereken kontroller konusunda tekrar deǧineceǧiz ama lastik ana başlıǧı altında da anlatmamızda fayda var.

Motosikletimizde yapacaǧımız iki önemli kontrol var. Bunlardan birincisi hava basıncını kontrol etmektir.

Lastik hava basıncını düzenli olarak kontrol etmeyi alışkanlık haline getirin. Lastik hava basıncı, motosikletinizin yol tutuşunu, viraj performansını, fren mesafesini, sürüs konforunu ve hatta yakıt sarfiyatını etkiler.
Üstelik yanlış hava basıncı deǧerlerine sahip lastikler daha çabuk  aşınır. Bu nedenle hava basıncını sürekli kontrol etmeyi bir alışkanlık haline getirmekte fayda var.
Her motosiklet sürücüsü aşaǧıda gördügünüz şu ve ya benzeri aletlerden bir tane edinmelidir.

Lastik hava basıncınızın olması gereken normal deǧeri motosikletinizin kullanma klavuzunda veya lastiklerin üzerinde yazar.Bazi motosikletlerde arka maşa üzerinde bu bilgiler mevcuttur.
Dikkat ! Hava basıncı kontrolü lastikler soǧukken yapılır.
Hava basınci kontrolünün yanı sıra sırt kontrolü de yapmamız gereken bir diǧer işlemdir. Sırt kontrolü yaparak lastiklerimizin aşınma durumunu takip edebiliriz. Bir çok lastikde sırt aşınması çubukları ya da Işaretleri vardır. Bunlar görünmeye başlamışsa lastiklerinizin deǧişim zamanı gelmiş demektir. Bunun dışında diş derinliklerinin de mutlaka kontrol edilmesi gerekir. Ayrica dişler arasina sıkışmış yabancı cisimler dikkatlice çıkarılmalıdır.
Lastik ustalarindan tavsiyeler.

Genel Tavsiyeler

• Taşıtın herhangi bir kontrolden önce hareketsiz durumda olduğundan emin olunuz.

• Lastiklerin herhangi bir düzensiz aşınma ve muhtemel hasarın tespit edilmesi amacıyla düzenli olarak kontrol edilmesi gerekmektedir.

• Jant bijonları tork değerlerinin araç üreticisinin tavsiyeleri uyarınca kontrol edilmesi gerekmektedir.

• Lastik sırtında, yanak veya topuk bölgesinde herhangi bir delinme, kesik veya gözle görülür bükülme için lastiğin bir lastik uzmanı tarafından dikkatli bir şekilde incelemesi (dış-iç) gerekmektedir. Jantlar için de aynı durum söz konusudur.

Aracın uzun süreli park halinde kalması

Eğer araç uzun süre boyunca kullanılmamışsa, lastik basıncının düzenli olarak kontrol edilmesi ve üretici tarafından tavsiye edilen seviyelerde tutulması gerekmektedir.

Uzun Süreli Depolama

Lastiklerin, yerden en az 10 cm yüksekliğe yerleştirilen raflar üzerinde dikey olarak depolanması gerekmektedir.

Biçim bozukluğunun önlenmesi amacıyla, ayda bir kere yerlerinin dönüşümlü olarak biraz değiştirilmesi gerekmektedir.

Basınç

• Bir lastik doğal olarak basınç kaybettiğinden, periyodik olarak basıncının ayarlanması gerekmektedir; bu kontrol anormal herhangi bir basınç kaybının tespit edilmesine olanak sağlayacaktır.

Bu kontrolün taşıtın bütün lastiklerinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir (stepne lastikler dâhil).

• Düşük hava basıncı ile çalışan lastiklerde ısı yükselir ve çalışan tüm katmanlarda hasara neden olabilir. Bu hasar geri dönüşü olmayan bir hasardır ve havanın ani bir şekilde boşalmasıyla lastiğin patlamasına neden olabilir. Düşük hava basıncı hasarları lastikte belli bir sürede ortaya çıkar ve hava basıncı tamamlansa da hasar devam edebilir.

• Düşük hava basıncı aynı zamanda ıslak zeminde kayma ve suda kızaklama riskini de son derece arttırmaktadır.

• Yüksek hava lastiğin sırt merkezinde hızlı ve düzensiz bir aşınmaya ve aynı zamanda da kauçukta sertleşme sonucu kırılganlaşma ve kopmalara hassasiyetini arttırır.

• Kullanım sırasında lastiklerin ısısı artar. Basıncın ısısıyla birlikte artış göstermesi nedeniyle, sıcak bir lastiğin havasının asla boşaltılmaması gerekmektedir.

• Sıcakken basınç kontrol edildiğinde, basıncın üreticinin talimatlarına uygun olarak yeniden ayarlanması gerekmektedir. Lastik basıncı sıcak olarak kontrol edilmişse, önerilen basınca 4 psi ilave ediniz.

• Lastikler Nitrojen ile şişirilse bile hava basınçlarının mutlaka düzenli olarak kontrolüne devam edilmelidir.

• Araç veya lastik üreticileri tarafından önerilen basınç değerlerine uyunuz.

Aşınmanın Kontrol Edilmesi

• Aşınma kontrolü lastiğin birçok değişik noktasına bakılarak yapılır

• Bu kontrol, diş derinlik ölçerlerle aşınma belirtilerine de dikkat edilerek yapılır.

• Yasal veya teknik aşınma sınırına ulaşılmışsa, lastiğin çıkartılması ve değiştirilmesi gerekmektedir.

• Lastiklerde düzensiz bir aşınma veya aynı dingilde çift takılan iki lastikte aşınma farkı varsa bir lastik uzmanına danışılması gerekmektedir.

Tamir

• Bütün tamir işlemlerinin eğitimli ve nitelikli bir uzman tarafından gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

• Tamir işlemlerinden önce, lastiğin uzman tarafından detaylı bir şekilde kontrol edilmesi gerekmektedir. Tolerans dışı hasarlar tamir edilememektedir.

• Havasız veya düşük hava ile kullanılmış olan bir lastik geri dönüşü olmayan bir hasara maruz kalmış olabili. Bu hasarın tespiti ve lastiğin tekrar kullanılıp kullanılamayacağı ancak lastik iç kısmının detaylı bir kontrolü ile yapılır. Bu nedenle, lastiğin gerçek durumunun ve gereken tamir tipinin kesin olarak belirlenmesi amacıyla lastiğin çıkartılıp incelenmesi gerekmektedir.

• Lastikte delinmeyi tamir için supaptan lastik içine sızdırmazlığı sağlayan dolgu malzemesi enjekte edilmesi geçici bir çözüm olacaktır. Lastik içine enjekte edilen bu tip ürünler lastik, jant, supap veya mevcutsa basınç sensörüyle uyum sorunlarına sebep olabilir. Üreticinin talimatlarına uyulması esastır. Bu durumda, lastiği kontrol etmesi ve mümkünse kesin bir tamirat yapması için bir lastik uzmanına danışılması gerekmektedir. Lastik hammaddesi lastiğin kendisinin düzgün bir şekilde çalışması için temel teşkil eden farklı malzeme türlerinden ve esas malzemesi kauçuk olan bileşenlerden yapılmaktadır.

Bu özellikler zamanla değişikliğe uğramaktadır. Her bir lastik için bu değişiklikler lastiğin ömrü boyunca maruz kaldığı iklim, depolama koşulları (sıcaklık, nem, konum, vb), kullanım koşulları (yük, hız, şişirme basıncı, yol hasarı, vb) gibi birçok etkene bağlıdır.

Bu yaşlandırıcı etkenler o kadar fazla değişiklik göstermektedir ki bir lastiğin ömrünün herhangi bir doğrulukla tahmin edilmesi imkânsızdır.

Bu nedenle, düzenli kullanıcı kontrollerine ilaveten, lastiğin çalışmaya devam etmeye uygun olup olmadığını belirleyecek olan nitelikli bir uzmana lastiklerin düzenli olarak kontrol ettirilmesi tavsiye edilmektedir.

Ayrıca lastiğin hizmete sokulduğu tarihin 5. yılından itibaren her yıl bir uzmana kontrol ettirilmesi çok önemlidir. Lastiklerin imalat tarihinden itibaren 10. yılından sonra lastiklerin kullanılması sakıncalıdır.

Lastiğin yaşı ne kadar fazlaysa depolanması ve/veya kullanımı ile ilgili olarak yaşlanma nedeniyle veya kontroller boyunca ortaya çıkan diğer etkenler nedeniyle değiştirilmesinin zorunlu olabilme ihtimali de o kadar fazla olmaktadır.